مالیات بر حقوق سال 1404 کارمندان و کارگران به همراه نحوه محاسبه

برای تمامی کارکنان و کارگران در ایران، یکی از مهم‌ترین تکالیف حقوقی – مالی، محاسبه و پرداخت مالیات بر حقوق سالانه است. در سال ۱۴۰۴ نیز بر اساس قانون بودجه، تغییراتی در معافیت‌ها، نرخ‌ها و نحوه محاسبه وجود دارد. این مقاله به توضیح کامل «چه کسانی مشمول مالیات می‌شوند»، «چه درآمدهایی معاف هستند»، «نرخ‌های پلکانی مالیات حقوق ۱۴۰۴» و «مراحل محاسبه مالیات بر حقوق» می‌پردازد تا کارفرماها، کارکنان، حسابداران و شرکت‌ها با آگاهی کامل عمل کنند.

مالیات حقوق نوعی مالیات مستقیم است که از درآمد افراد کسر و به دولت پرداخت می‌شود. این مالیات بخشی از حقوق کارکنان است که کارفرما طبق قوانین مالیاتی کشور به حساب دولت واریز می‌کند. نرخ‌های مالیات حقوق متفاوت است و بسته به درآمد، درصدهای مختلفی از حقوق را شامل می‌شود. آگاهی از قوانین و مقررات این مالیات برای همه شاغلان بسیار مهم است، زیرا تأثیر زیادی بر هزینه‌های زندگی و وضعیت مالی آنها دارد. در این مقاله از سامانه واسط مودیان لیموتکس ادامه، به بررسی دقیق‌تر مالیات حقوق می‌پردازیم.

لینک های مقالات مرتبط و مفید:

مالیات بر حساب تجاری چیست؟ و مشمول چه کسانی و چه حساب هایی می شود؟

صفر تا صد مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر ارزش افزوده چیست و چه نکاتی دارد؟

پرداخت مالیات حقوق به عهده کیست؟

پرداخت مالیات حقوق به عهده کارمند است، اما کارفرما مسئول کسر و واریز آن به سازمان مالیاتی می‌باشد. طبق قوانین مالیاتی، کارفرما باید مالیات را از حقوق کارکنان خود کم کند و آن را به سازمان مربوطه پرداخت کند. اگر کارفرما به موقع این مالیات را پرداخت نکند، ممکن است با جریمه و بهره‌های مالیاتی مواجه شود.

مسئولیت کارفرما به این معناست که اگر او در پرداخت مالیات تأخیر کند یا اصلاً پرداخت نکند، عواقب قانونی به عهده او خواهد بود. این روند به گونه‌ای طراحی شده که کارمندان نگرانی از پرداخت مستقیم مالیات نداشته باشند. کارفرما با کسر مبلغ مربوطه از حقوق ماهانه، به این مسئولیت قانونی عمل می‌کند.

موارد مشمول مالیات حقوق شامل

موارد مشمول مالیات حقوق شامل 66 نوع پرداخت است. مالیات این موارد به عنوان کسری از حقوق و مزایای کارمندان کسر می‌شود. در زیر لیست این موارد ذکر شده است:

1. حق افزایش بهره‌وری تولید
2. حقوق اصلی
3. حق تولید
4. اضافه کار
5. حق کمیسیون فروش
6. کسری انبار
7. جمعه کاری
8. محرومیت از تسهیلات زندگی
9. جیره نقدی
10. فوق‌العاده محل خدمت
11. مزایای نقدی
12. فوق‌العاده مرزی
13. پول صبحانه
14. فوق‌العاده شرایط محیط کار
15. مزایای تولید
16. نوبت کاری
17. کارمزد
18. فوق‌العاده کشیک
19. فوق‌العاده محل خدمت
20. فوق‌العاده جذب
21. پول اتوبوس
22. مزایای ارزی
23. فوق‌العاده سیاری
24. ایاب و ذهاب
25. حق آن‌کال
26. حق خواروبار
27. حق آکورد (تولید)
28. حق امضا
29. فوق‌العاده کیلومتری
30. حق مشاوره
31. حق سرپرستی
32. پول جارو
33. حق مدیریت
34. حق مسکن
35. حق خزانه
36. سایر مزایای غیرنقدی
37. حق سرایداری
38. مسکن با اثاثیه
39. مسکن بدون اثاثیه
40. اتومبیل اختصاصی با راننده
41. اتومبیل اختصاصی بدون راننده
42. عیدی سالانه
43. سایر مزایای غیرنقدی
44. برودت
45. تغذیه
46. پول شیر
47. حق تأهل
48. حق شیفت
49. حق عیال
50. حق اولاد
51. پول لباس کار
52. بهای صابون
53. فوق‌العاده بدی آب‌وهوا
54. حق ثابت

به طور کلی، مالیات از اکثر دریافتی‌های کارمندان کسر می‌شود. با این حال، مواردی مثل بازخرید مرخصی، کمک‌هزینه عائله‌مندی، هزینه سفر، عیدی، پاداش آخر سال و برخی کمک‌هزینه‌ها مشمول مالیات نمی‌شوند.

معافیت مالیات حقوق شامل چه افرادی می‌شود؟

بر اساس قانون، ۱۳ نوع شغل وجود دارد که از این مالیات معاف هستند:

۱. افرادی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نیستند و به منظور مأموریت‌های سیاسی به ایران آمده‌اند، همچنین اعضای هیئت‌های نمایندگی دولت‌های خارجی که نسبت به درآمد حقوق خود از دولت خود معاف هستند (با شرط معامله متقابل). همچنین رؤسا و اعضای نمایندگی‌های سازمان ملل و مؤسسات تخصصی آن که تابع ایران نیستند و نسبت به حقوق دریافتی از سازمان خود معاف هستند.

۲. اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی و کارمندان مؤسسات فرهنگی دولت‌های خارجی نسبت به حقوق دریافتی از دولت خود معاف هستند (با شرط معامله متقابل).

۳. کارشناسان خارجی که برای کمک‌های فنی، اقتصادی، علمی و فرهنگی به ایران اعزام می‌شوند، نسبت به حقوق دریافتی از دولت خود یا مؤسسات بین‌المللی معاف هستند.

۴. کارمندان محلی سفارت‌ها و کنسولگری‌ها که تابع جمهوری اسلامی نیستند، نسبت به حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران معاف هستند.

۵. حقوق بازنشستگی، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج و حق سنوات که به وراث پرداخت می‌شود، مشمول مالیات نیستند.

۶. هزینه سفر و فوق‌العاده مربوط به شغل نیز معاف است.

۷. مسکنی که برای کارگران در محل کار فراهم شده و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی برای کارگران، معاف از مالیات هستند.

۸. وجوه حاصل از بیمه برای جبران خسارت بدنی و درمان نیز مشمول مالیات نمی‌شوند.

۹. عیدی سالانه یا پاداش آخر سال تا یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی معاف است.

۱۰. خانه‌های سازمانی که با مجوز قانونی در اختیار مأموران کشوری قرار می‌گیرند، معاف هستند.

۱۱. هزینه‌های درمانی که کارفرما برای کارکنان یا وابستگان آن‌ها پرداخت می‌کند، معاف از مالیات است.

۱۲. مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت مالیاتی هستند.

۱۳. حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شامل نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات، جانبازان و آزادگان نیز از مالیات معاف است.

معافیت‌ها و درآمدهای معاف در سال ۱۴۰۴

سقف معافیت سالانه حقوق برای سال ۱۴۰۴ مبلغ ۲۸۸٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (معادل ماهانه حدود ۲۴ میلیون تومان برای حقوق مشمول) تعیین شده است.

برخی مزایا و درآمدها براساس ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم از مالیات معاف هستند، مانند: حقوق بازنشستگی، مستمری، درآمدهای ناشی از خسارت، هزینه سفر، خدمت ایثارگران و همچنین، برخی مزایا مانند «حق‌السعی» (اضافه‌کاری، شب‌کاری، حق اولاد، حق تاهل و…) مشمول نرخ مقطوع ۱۰٪ پس از معافیت هستند.

نرخ‌های پلکانی مالیات حقوق سال ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴، نرخ مالیات بر حقوق به صورت پلکانی برای درآمدهای بالاتر از معافیت اعمال می‌شود:

• تا سقف ۲۸۸ میلیون ریال (ماهانه ~۲۴ میلیون تومان): ۰٪
• مازاد بر ۲۸۸ میلیون تا ۳۶۰ میلیون ریال: نرخ ۱۰٪
• مازاد بر ۳۶۰ تا ۴۵۶ میلیون ریال: نرخ ۱۵٪
• مازاد بر ۴۵۶ تا ۶۰۰ میلیون ریال: نرخ ۲۰٪
• مازاد بر ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون ریال: نرخ ۲۵٪
• مازاد بر ۸۰۰ میلیون ریال: نرخ ۳۰٪ 

۴. نحوه محاسبه مالیات بر حقوق

برای محاسبه صحیح مالیات، مراحل زیر را طی کنید:

1. ابتدا مجموع درآمد مشمول مالیات فرد را در پایان سال محاسبه کنید؛ این درآمد شامل حقوق ثابت، مزایا مستمر، پاداش، حق‌التدریس و… است.

2. از این مبلغ معافیت سالانه (۲۸۸ میلیون ریال) را کم کنید. اگر نتیجه منفی یا صفر شود، مالیات صفر خواهد بود.

3. بر اساس بازه‌ای که درآمد مازاد در آن قرار دارد، نرخ مربوطه را بر مازاد درآمد مشمول اعمال کنید.

4. در صورتی که درآمد بیشتر از یک بازه باشد، محاسبه پلکانی انجام شود؛ یعنی برای بخش اول مازاد، نرخ اول و برای بخش‌های بعدی نرخ‌های بعدی اعمال می‌شوند.

5. درآمدهایی که مشمول نرخ مقطوع ۱۰٪ هستند (مانند حق‌السعی) پس از کسر معافیت، با نرخ ۱۰٪ جداگانه محاسبه می‌شوند.

6. کارفرما موظف است مالیات محاسبه شده را از حقوق کارکنان کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند و لیست آن را ارسال نماید.

مثال ساده محاسبه:

فرض کنید شخصی در سال حقوق و مزایایی معادل ۳۵۰ میلیون ریال داشته باشد.

• معافیت: ۲۸۸ میلیون ریال → مازاد = ۶۲ میلیون ریال

• مطابق جدول، این مازاد در بازه مازاد بر ۲۸۸ تا ۳۶۰ میلیون قرار دارد؛ نرخ ۱۰٪ → مالیات = ۶۲ * ۱۰٪ = ۶٫۲ میلیون ریال.

میزان معافیت مالیاتی و مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ کارکنان دولتی و غیردولتی

نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارگران و کارمندان همه ساله در قانون بودجه مربوط به آن سال تعیین و تصویب می‌شود. نرخ مالیات حقوق در نهایت به صورت جدول مالیات حقوق ۱۴۰۳ تهیه و برای استفاده کارفرمایان و کارگران و کارمندان ارائه می‌شود. در ادامه جدول معاف از مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ و نیز نرخ مالیات بر درآمد مازاد بر سقف معافیت مالیات بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳ ارائه شده است.

بر اساس قانون بودجه، سقف معافیت مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ سالیانه ۱،۴۴۰ میلیون ریال (ماهیانه معادل ۱۲۰ میلیون ریال) تعیین شده و درآمد مشمول مالیات ماهانه تا رقم ۱۲ میلیون تومان طبق جدول معاف از مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ خواهد بود و درآمد مازاد بر آن به صورت پلکانی و به نسبت درآمد مشمول مالیات می‌شود.

موارد معاف از مالیات حقوق و موارد مشمول مالیات حقوق در قانون مالیات‌های مستقیم تعیین شده‌اند.

جدول محاسبه مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ کارکنان دولتی و غیردولتی

نکته مهم: معافیت‌های ذکر شده در قانون بصورت سالانه است و برای تبدیل آنها به ماهانه اعداد بالا را باید بر ۱۲ ماه تقسیم کرد. مالیات پرداخت شده در پایان هر ماه بصورت علی‌الحساب است و مالیات قطعی در پایان سال و لیست تعدیل محاسبه شده توسط حسابدار شرکت/ سازمان مشخص خواهد شد. در صورتیکه جمع پرداختی‌های مشمول مالیات در کل سال از معافیت مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ کمتر باشد، این مبلغ مازاد پرداختی توسط سازمان امور مالیاتی به کارگر برگشت خواهد شد.

مثالی برای تعیین مالیات حقوق سال ۱۴۰۳

مثال: اگر فردی ۲۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد محاسبه مالیاتش به صورت زیر است:

تا حقوق ۱۲ میلیون معاف از مالیات می باشد پس از آن کم می‌کنیم.

۸ میلیون باقی می ماند که ۴/۵ میلیون آن را ضربدر ۱۰ می‌کنیم (مالیات ۱۰ درصد درآمد ۱۴ میلیونی) و ۳/۵ میلیون دیگر را ضربدر ۱۵ (مالیات ۱۵ درصدی درآمد ۱۸ میلیونی) :

۴/۵۰۰/۰۰۰ × ۱۰٪ = ۴۵۰/۰۰۰
۳/۵۰۰/۰۰۰ × ۱۵٪ = ۵۲۵/۰۰۰
۴۵۰/۰۰۰ + ۵۲۵/۰۰۰ = ۹۷۵/۰۰۰

بنابراین مالیات برای شخصی با حقوق ۲۰ میلیون تومانی برابر با ۸۰۰/۰۰۰ هزار تومان خواهد بود.

عیدی در مالیات حقوق سال ۱۴۰۳

عیدی و پاداش کارکنان به اندازه سقف معافیت مالیاتی ماهانه یا معادل یک دوازدهم سقف معافیت سالانه از پرداخت مالیات معاف است. در واقع معافیت مالیاتی مجموع درآمد سالانه به علاوه عیدی معادل سقف معافیت سالانه به علاوه یک دوازدهم آن.

در محاسبه مالیات حقوق بهتر است که مجموع درآمد و عیدی به عنوان درآمد کل سال محاسبه شده و در انتهای سال این مبلغ بر طبق مجموع معافیت مالیات درآمد به علاوه معافیت مالیاتی عیدی محاسبه شود.

حکم مربوط به مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ در قانون بودجه

حکم مربوط به مالیات حقوق سال ۱۴۰۳ در بند «ث» تبصره (۱۵) قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور به این شکل آورده شده است:

ث- در سال ۱۴۰۳ سقف معافیت مالیاتی و نرخ مالیات بر مجموع درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیر دولتی که تحت عناوینی از قبیل حقوق و مزایا مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق العاده‌ها، اضافه کار، حق‌الزحمه، حق مشاوره، حق حضور در جلسات، پاداش، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق پژوهش، و کارانه اعم از مستمر یا غیر مستمر که به صورت نقدی و غیر نقدی از یک یا چند منبع در بخش دولتی و یا غیر دولتی تحصیل می‌نمایند چه از کارفرمای اصلی و یا غیر اصلی موضوع تبصره (۱) ماده (۸) قانون مالیات‌های مستقیم باشد، به شرح زیر است:

۱- سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (۹۴) قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ با اصلاحات و الحاقات بعدی در سال ۱۴۰۳ مبلغ یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (۱،۴۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تعیین می‌شود.

۲- نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر ‌می‌باشد:

۲-۱- نسبت به مازاد یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (۲،۴۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱،۹۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، ده درصد (٪۱۰)

۲-۲- نسبت به مازاد یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱،۹۸۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳،۲۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال، پانزده درصد (٪۱۵)

۲-۳- نسبت به مازاد سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳،۲۴۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴۸۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال بیست درصد (٪۲۰)

۴-۳- نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال به بالا، سی درصد (٪۳۰)

تمامی افرادی که در قبال ارائه خدمت در ‌دستگاه‌ها تحت هر عنوان از جمله ساعتی روزمزد قراردادی حق‌التدریس، حق‌التحقیق حق‌الزحمه حق نظارت حق‌التألیف و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند مشمول حکم این بند هستند. اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و آموزشی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (۸۵) قانون مالیات‌های مستقیم هستند. ضمناً مالیات قرارداد‌های پژوهشی کماکان مشمول حکم تبصره (۲) ماده (۸۶) قانون مالیات‌های مستقیم الحاقی ۲۴۰۶/۴/۳۸ است.

۳- برای تعیین مالیات بر مجموع درآمد یاد شده پرداخت کنندگان حقوق قبل از هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند فهرست موضوع ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم را برای محاسبه و تعیین مالیات متعلق به سامانه مالیات بر درآمد حقوق سازمان امور مالیاتی کشور ارسال نمایند. از تاریخ اعلام میزان مالیات مربوط به هر کارفرما در سامانه حداکثر تا پایان مهلت مقرر در ماده (۹۶) قانون مذکور پرداخت کننده حقوق باید نسبت به کسر و پرداخت مالیات اعلامی اقدام نماید. رعایت ترتیبات مذکور در حکم انجام تکالیف موضوع ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم از حیث تسلیم فهرست محاسبه و کسر مالیات متعلق ‌می‌باشد.

۴- مفاد این بند در خصوص درآمد مشمول مالیات حاصل از عناوین برشمرده شده فوق که از مصادیق درآمد مواد (۸۲) و (۸۳) قانون مالیات‌های مستقیم نباشند نیز جاری است. 

اعمال مالیات حقوق در حسابداری

مالیات حقوق، یک بدهی مالیاتی برای کارفرما محسوب می‌شود. کارفرمایان باید مالیات حقوق کارکنان خود را در حسابداری خود ثبت کنند.

برای ثبت مالیات حقوق در حسابداری، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• روش کسر مستقیم: در این روش، مالیات حقوق به طور مستقیم از حقوق کارکنان کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز می‌شود.
• روش تعدیل مالیات: در این روش، مالیات حقوق در هنگام محاسبه مالیات سالانه، اعمال می‌شود.

نکات مهم برای کارکنان و کارفرمایان

• کارفرماها باید لیست مالیات حقوق ماهانه را حداکثر تا پایان ماه بعد ارسال کنند، و مالیات کسر شده را به حساب مربوطه واریز نمایند.

• اگر لیست یا پرداخت مالیات به موقع انجام نشود، جریمه‌هایی مانند ۲٪ از مجموع حقوق یا ۱۰٪ از مالیات پرداخت نشده + ۲٫۵٪ به ازای هر ماه تأخیر اعمال می‌شود.

• کارکنانی که در مناطق محروم یا فعالیت‌های خاص مشغول‌اند ممکن است مشمول معافیت یا تخفیف ویژه شوند؛ این موضوع را با مشاور مالیاتی یا کارفرمای خود بررسی نمایید.

• افزودن مزایای غیرنقدی، مسکن، خودرو، ماموریت و … نیز در محاسبه مالیات تاثیر دارد و باید به روش قانونی ارزش‌گذاری شود.

هر ساله فرآیند های مالیاتی در حال بروز رسانی هستند که به عنوان مثال سامانه مودیان یک تحول بزرگ در راستای نظارت بر فرآیند های مالیاتی هست که می توان پیش بینی کرد که نحوه محاسبه تمام فرآیند های مالیاتی نیز به سمت الکترونیکی شدن پیش بروند.

با توجه به الزامات جدید مالیاتی، محاسبه صحیح مالیات بر حقوق سال ۱۴۰۴ تنها یکی از تکالیف کارفرمایان است؛ بخش مهم دیگر، صدور صورتحساب الکترونیکی استاندارد در سامانه مودیان می‌باشد. کسب‌وکارهایی که حقوق و مزایای کارکنان خود را به‌صورت شفاف ثبت و مدیریت می‌کنند، معمولاً در صدور فاکتورهای فروش و ثبت تراکنش‌های مالی نیز کمتر دچار خطا می‌شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود شرکت‌ها همزمان با مدیریت حقوق و دستمزد، فرآیند صدور صورتحساب الکترونیکی را نیز به‌صورت منظم انجام دهند تا از بروز مغایرت‌های مالیاتی جلوگیری شود. اگر هنوز برای ارسال فاکتور الکترونیکی یا اتصال به سامانه مودیان اقدام نکرده‌اید، می‌توانید از خدمات سامانه صدور صورتحساب آنلاین لیموتکس استفاده کنید که امکان ارسال فوری صورتحساب و استعلام لحظه‌ای نتیجه را فراهم می‌کند. برای آشنایی بیشتر، صفحه راهنمای زیر را مشاهده کنید:
👉 آموزش صدور صورتحساب الکترونیکی در سامانه مودیان