سامانه صورت معاملات سازمان امور مالیاتی، تعریف صورت معاملات فصلی، مشمولین و نحوه ارسال - آموزشی

یکی از اصطلاحات مهم در حسابداری، صورت معاملات فصلی است. این موضوع در سال‌های اخیر توجه زیادی جلب کرده و براساس ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی، تمامی بنگاه‌های اقتصادی باید به آن توجه کنند. آنها باید اطلاعات لازم را در بازه زمانی مشخصی از طریق سامانه معاملات فصلی ثبت کنند. ممکن است برای شما این سوالات پیش بیاید:

1 - صورت معاملات فصلی چیست؟

2 - مشمولین صورت معاملات فصلی چه کسانی هستند؟

3 - چه اطلاعاتی باید در این صورت ثبت شود؟

4 - جریمه عدم ارسال گزارشات چیست؟

5 - چه مواردی نباید در این صورت درج گردد؟

در این مقاله به تمامی این سوالات و ابهامات پاسخ خواهیم داد.

خلاصه قانون مالياتهاي مستقيم - ماده 169 مکرر

ماده 169 مکرر- به منظور شفافیت فعالیت­های اقتصادی و استقرار نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی، پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مودیان مالیاتی شامل مواردی نظیر اطلاعات مالی، پولی و اعتباری، معاملاتی، سرمایه‌ای و ملکی اشخاص حقیقی و حقوقی در سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد می‌شود.

وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، شهرداری‌ها، موسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، بانکها و موسسات مالی و اعتباری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی که اطلاعات مورد نیاز پایگاه فوق را در اختیار دارند و یا به نحوی موجبات تحصیل درآمد و دارایی برای اشخاص را فراهم می‌آورند، موظفند اطلاعات به شرح بسته‌های ذیل را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.

الف- اطلاعات هویتی:

• 1- اطلاعات هویتی و مکانی اشخاص حقیقی و حقوقی
• 2- مجوزهای فعالیت اقتصادی و همچنین مجوزهای مربوط به انجام معاملات تجاری و عقد قراردادها

ب- اطلاعات معاملاتی اشخاص:

• 1- معاملات (خرید و فروش دارایی‌ها، کالاها و خدمات)
• 2- تجارت خارجی (واردات و صادرات کالاها و خدمات)
• 3- قراردادهای مربوط به انجام معاملات و فعالیت‌های تجاری
• 4- قراردادهای مربوط به انجام عملیات پیمانکاری و هرگونه خدمات
• 5- اطلاعات مربوط به خرید و فروش ارز و سکه طلا
• 6- اطلاعات انواع بیمه‌نامه‌های صادره و خسارت‌های پرداختی
• 7- بارنامه و صورت وضعیت حمل و نقل بار و مسافر

پ- اطلاعات مالی، پولی و اعتباری و سرمایه‌ای اشخاص:

• 1- جمع گردش سالانه (دوره مالی) نقل و انتقال سهام و سایر اوراق‌بهادار
• 2- جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع حسابهای بانکی
• 3- جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع سپرده‌ها و سود آنها
• 4- تسهیلات بانکی اعم از ارزی و ریالی در قالب کلیه عقود و همچنین کلیه تعهدات اعم از گشایش

اعتبار اسنادی و تنزیل اعتبار اسنادی، ضمانت‌ها و نظایر آن

ت- اطلاعات دارایی‌ها، اموال و املاک و همچنین نقل و انتقال آنها

ث- سایر اطلاعات فعالیت‌های اقتصادی که با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران به موارد مزبور اضافه خواهد شد.

متن کامل قانون قانون مالياتهاي مستقيم - ماده 169 مکرر

تعریف صورت معاملات فصلی

صورت معاملات فصلی به خرید و فروش‌هایی گفته می‌شود که افراد حقیقی و حقوقی در یک دوره مشخص انجام می‌دهند. همانطور که از نام آن پیداست، این گزارش باید هر سه ماه یک بار ارائه شود. این گزارش ممکن است با نام‌های دیگری نظیر گزارش فصلی خرید و فروش یا گزارشات موضوع ماده ۱۶۹ نیز شناخته شود. هدف از ارائه این گزارش، افزایش شفافیت اقتصادی و نظم مالی است. طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی، همه افراد و نهادها باید ۴۵ روز پس از پایان هر فصل، اطلاعات مربوط به معاملات خود را ارسال کنند. علاوه بر معاملات خود، باید اطلاعات افرادی که با آن‌ها معامله کرده‌اید نیز ثبت شود.

نکته : مهم است بدانید که ارائه این گزارش برای تعیین مالیات نیست و فقط برای تکمیل گزارشات سازمان مالیاتی است. اما در صورت عدم ارسال این گزارشات، جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود.

تاریخچه صورت معاملات فصلی به سال ۱۳۷۳ برمی‌گردد که برای اولین بار در قانون وصول درآمدهای دولت ذکر شد. در سال ۱۳۸۰، دستورالعمل اجرایی طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم به تصویب رسید و لازم‌الاجرا شد. در سال ۱۳۹۱، این قانون به‌طور رسمی تصویب شد و از آن زمان همه خریداران و فروشندگان باید گزارشات خود را به‌صورت رسمی ارائه دهند. تصویب و اجرایی شدن این قانون ۱۸ سال به طول انجامید و در سال ۱۳۹۴، برخی بندهای آن به همراه اصلاحاتی در قانون مالیات‌های مستقیم تغییر کرد.

بیشتر بخوانید : آموزش ثبت و نکات اظهارنامه مالیات بر ارزش افروده و تکمیل اظهارنامه پیش فرض

جریمه عدم ارسال گزارش فصلی

قانون گزارشات فصلی در ایران بسیار واضح است. مشمولین و معافیت‌های مالیاتی به دقت توضیح داده شده‌اند. می‌توانید این قانون را برای ارسال یا عدم ارسال گزارش فصلی به کار ببرید. اگر مشمولان در زمان مقرر گزارش ارسال نکنند، جریمه خواهند شد.

جریمه عدم ارسال گزارش فصلی در ماده ۱۶۰ قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده است. بر اساس این ماده، ممکن است ۱% از میزان معاملات شما به عنوان جریمه در نظر گرفته شود. مهلت ارسال گزارش فصلی تا ۴۵ روز بعد از پایان فصل است. برای مثال، مهلت ارسال گزارش معاملات فصلی تابستان تا ۱۵ آبان است. جدول زیر به شما در تعیین زمان ارسال گزارش کمک می‌کند:

مهلت ارسال معاملات فصلی بهار: ۱۴ مرداد
مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان: ۱۵ آبان
مهلت ارسال گزارش‌های فصلی پاییز: ۱۵ بهمن
مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان: ۱۴ اردیبهشت

در ماده ۱69 قانون مالیاتی، نکات مهمی درباره جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی ذکر شده است.

نخست، اگر شماره اقتصادی شخص حقیقی یا حقوقی و طرف معامله درج نشود یا از شماره اقتصادی دیگران استفاده شود، جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ معامله اعمال خواهد شد.

دوم، عدم ارسال گزارشات به سازمان امور مالیاتی موجب جریمه ۱ درصد از معاملاتی که در فهرست نیست، می‌شود.

سوم، استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای مالیات و جریمه‌ها منجر به مسئولیت مشترک با صاحبان آن شماره‌ها خواهد شد.

چهارم، اگر خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند و فروشنده هم گزارشات را ارسال نکند، خریدار باید ۲ درصد از مبلغ معامله را به عنوان جریمه پرداخت کند.

پنجم، عدم ارائه صورتحساب‌های خرید و فروش به مراجع مالیاتی در سال جاری و سال بعد نیز با جریمه‌ای معادل ۲ درصد مبلغ کل صورتحساب‌های ارائه نشده همراه خواهد بود.

ششم، هر نوع معاملات غیر واقعی و تخلف در صدور صورتحساب و شماره اقتصادی غیرقانونی است و در این موارد اقدامات جدی اتخاذ خواهد شد.

هفتم، اگر سازمان امور مالیاتی، روش‌ها و فرم‌های لازم برای هر گروه از مودیان را مشخص کند، مودیان موظف به رعایت آن‌ها هستند. عدم رعایت این موارد باعث بی‌اعتباری دفاتر و جریمه ۲۰ درصدی بر مالیات منبع می‌شود.

هشتم، در مواردی مانند تقلب و سوء استفاده از شماره اقتصادی، ادارات مالیاتی باید به دادستانی انتظامی مالیاتی گزارش دهند تا متخلفان مورد پیگرد قرار گیرند.

نهم، تمامی افراد و صاحبان مشاغل موظف به نگهداری و ارائه صورتحساب‌های مربوط به خرید در سال جاری و سال بعد هستند. در صورت عدم ارائه، جریمه‌ای معادل ۱ درصد صورتحساب‌های ارائه نشده برای آن‌ها اعمال خواهد شد.

دهم، جریمه‌های ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی غیر قابل بخشش است و بر اساس مقررات قانون مالیات‌های مستقیم قابل وصول می‌باشد.

تفاوت صورت معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده

تفاوت صورت معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده ممکن است برای بعضی افراد روشن نباشد. بسیاری فکر می‌کنند که این دو عبارت یکی هستند. در حالی که صورت معاملات فصلی برای شفاف‌سازی معاملات و شناسایی معامله‌گران طراحی شده است، مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات است که همه مشمولین آن موظف به ارائه گزارشات معاملات فصلی هستند. همچنین مهم است بدانید که تمامی مشمولین گزارشات فصلی، فقط محدود به کسانی نیستند که مالیات ارزش افزوده پرداخت می‌کنند.

بیشتر بخوانید : مالیات بر ارزش افزوده چیست و چگونه محسابه می شود؟

مشمولین ارسال صورت معاملات فصلی چه کسب و کار هایی هستند؟

ارسال گزارش فصلی برای گروه‌های خاصی الزامی است. افرادی که مشمول این قانون هستند، باید در مدت زمان تعیین شده، اطلاعات معاملات خود را جمع‌آوری و در سامانه مربوطه بارگذاری کنند. طبق قانون صورت معاملات فصلی 169، سه گروه زیر ملزم به تهیه و ارسال این صورت‌ها هستند:

اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

اشخاص حقیقی (مشاغل) گروه اول

صاحبان مشاغل مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده

اگر کسی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نباشد، نیازی به ارسال معاملات فصلی ندارد. افراد گروه اول شامل کسانی هستند که در یکی از فعالیت‌های زیر مشغول به کار هستند:

صادرکنندگان و واردکنندگان کالا و خدمات با کارت بازرگانی

صاحبان کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی و معادن

صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر

صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها و کلینیک‌های تخصصی

صرافی‌ها

صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای

این افراد باید مدارکی نظیر اطلاعات هویتی، مجوزهای کسب‌وکار، درآمد مالیاتی و معافیت‌ها، موجودی کالا در شروع و پایان دوره، صورت‌حساب سود و زیان، ترازنامه، اطلاعات شرکا و حساب‌های بانکی خود را برای پر کردن اظهارنامه مالیاتی آماده کنند.

اجزای اصلی معاملات فصلی

گزارشات فصلی به استارتاپ‌ها و کسب و کارها کمک می‌کند تا از هزینه‌ها، درآمد، موجودی، سود و زیان خود در یک فصل آگاه شوند. این گزارش‌ها همچنین برای محاسبه مالیات فصلی کاربرد دارند. اجزای مهم صورت معاملات فصلی که باید در نظر گرفته شوند، شامل موارد زیر است:

1. موجودی کالاها در انبار
2. تغییرات موجودی در آغاز و انتهای فصل
3. هزینه‌های مستقیم تولید و فروش محصولات و خدمات
4. هزینه‌های غیر مستقیم مرتبط با تولید
5. تفاوت درآمد و هزینه‌ها، یعنی سود و زیان

مواردی که نباید در صورت معاملات فصلی ذکر شوند

با وجود قوانین واضح در مورد معاملات، استثنائاتی نیز وجود دارد. به موارد زیر توجه کنید:

1. موارد معاف از درج شماره اقتصادی
2. فروش خدمات و کالا به مصرف‌کننده نهایی
3. خرید از فروشندگانی که نیازی به ثبت‌نام در سازمان مالیاتی ندارند، مانند نهادهای دولتی
4. معاملات با حوزه‌های مشمول ماده 81، مانند کشاورزی و دامداری

موارد معاف از ارسال صورتحساب، برای آموزش ارسال رایگان صورتحساب الکترونیکی با لیمو کلیک کنید

1. خرید و فروش، سود و کارمزد اوراق بهادار
2. جوایز و کمک‌های نقدی
3. وجوه پرداختی مانند شارژ ساختمان و آبونمان‌ها
4. مبالغی مانند حق ثبت، حق تمبر، جریمه، انواع عوارض و مالیات (به جز مالیات بر ارزش افزوده) و حقوق گمرکی
5. سود و کارمزد جریمه‌های بانک‌ها و مؤسسات اعتباری مجاز

بیشتر بخوانید : هزینه های قابل قبول مالیاتی تعریف و نکات

قراداد پیمانکاری و معاملات فصلی

ارائه گزارشات قراردادهای پیمانکاری در معاملات فصلی الزامی است. طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی سال ۹۴، اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل که باید در سامانه ثبت نام کنند، موظفند تمام صورت‌حساب‌ها، شماره اقتصادی خود و طرف مقابل را در اسناد مختلف درج و لیست معاملات را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. به این منظور، سازمان صفحات جداگانه‌ای برای ثبت قراردادهای پیمانکاری در نظر گرفته است و کارفرما و پیمانکار باید اطلاعات مربوطه را در زمان مشخص ارسال کنند.

اگر پیمانکاران بخواهند درآمد خود را در فهرست معاملات فصلی بگنجانند، می‌توانند از روش درصد پیشرفت کار استفاده کنند. در این روش، آنها باید مبلغ صورت وضعیت خود را بر اساس مبلغ صورت وضعیت کارفرما تنظیم کنند. اگر صورت وضعیت پیمانکار با صورت وضعیت کارفرما یکی نباشد، اظهارات پیمانکار معتبر نخواهد بود.

بیشتر بخوانید : صورت وضعیت پیمانکاری چیست؟ آموزش ارسال صورتحساب قرارداد پیمانکاری با سامانه لیمو

نحوه ثبت معاملات فصلی در سامانه امور مالیاتی

ابتدا به سامانه میز خدمت عملیات الکترونیکی مالیاتی my.tax.gov.ir وارد شوید. این سامانه خدمات مختلفی مانند صورت معاملات را ارائه می‌دهد. با مراجعه به آدرس مشخص می‌توانید به‌طور مستقیم وارد سامانه صورت معاملات فصلی شوید.

اگر در این سامانه ثبت نام کرده‌اید، می‌توانید با نام کاربری و رمز عبور خود وارد شوید.

با انتخاب گزینه‌های ثبت گزارش خرید و ثبت گزارش فروش، می‌توانید گزارش‌های فصلی را به طور کامل ارسال کنید.

برای ثبت گزارشی که نیاز دارید، گزینه ایجاد را در این صفحه انتخاب کنید.

در زمان ثبت گزارش صورت معاملات فصلی، به انتخاب سال و فصل مورد نظر دقت کنید.

برای ویرایش اطلاعات قراردادهای خرید و فروش، سطر مورد نظر را انتخاب کرده و روی ثبت رکورد جدید کلیک کنید.

اگر از اطلاعات وارد شده مطمئن هستید، روی دکمه ثبت نهایی کلیک کنید.

در این سامانه امکان مشاهده گزارش فصلی فعلی و سال‌های گذشته نیز وجود دارد.

سخن آخر

ممنون که تا پایان این مطلب همراه ما بودید. در این مقاله آموزشی سامانه واسط ارسال صورتحساب الکترونیکی لیمو به سوالات زیر پرداختیم :

صورت معاملات فصلی چیست؟، مشمولین صورت معاملات فصلی چه کسانی هستند؟، چه اطلاعاتی باید در این صورت ثبت شود؟، جریمه عدم ارسال گزارشات چیست؟، چه مواردی نباید در این صورت درج گردد؟ و موارد دیگر را نیر پوشش دادیم.

ویژگی های سامانه صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی لیمو