مروری بر جزئیات و نکات اظهارنامه مالیات صاحبان مشاغل
اظهارنامه مالیات صاحبان مشاغل یکی از مهمترین تکالیف مالیاتی در نظام مالیاتی ایران است. هر ساله مودیان و کسبوکارها باید این اظهارنامه را تهیه و به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند. در این مقاله از سامانه لیموتکس به طور کامل و دقیق به تعریف، مراحل تکمیل، ارسال، نکات مهم، جرائم و نحوه جلوگیری از خطا در اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل میپردازیم.
اگر میخواهید در زمان مناسب، بدون خطا و مطابق قانون اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنید و از جرایم مالیاتی جلوگیری نمایید، این مقاله را تا پایان مطالعه کنید.
فهرست مطالب :
چه اشخاصی موظف به ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند ؟
مهلت ارسال اظهارنامه صاحبان مشاغل
نحوه ی ارسال اظهارنامه صاحبان مشاغل
جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی چیست ؟
اظهارنامه مالیاتی مجموعه فرمها و اطلاعاتی است که مودیان (افراد حقیقی، حقوقی و صاحبان مشاغل) باید درباره درآمد، هزینه، سود یا زیان و سایر موارد مالی سالانه خود در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.
طبق آییننامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم اظهارنامه مالیاتی عبارت است از:
«فرمی که به منظور اظهار درآمدها، هزینهها، داراییها، بدهیها، سرمایه، معافیتها، درآمد مشمول مالیات، مالیات، بخشودگی مالیاتی و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی … مطابق نمونههایی که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه و اعلام میشود.»
این سند مبنای محاسبه درآمد مشمول مالیات، تعیین مالیات متعلقه و اعمال معافیتهاست. عدم ارسال اظهارنامه در موعد مقرر، تبعات مالیاتی و حقوقی سنگینی برای مودیان خواهد داشت.
برای آموزش عملی پر کردن فرمهای اظهارنامه، مطالعه راهنمای ما درباره ارسال و تکمیل اظهارنامه مالیاتی توصیه میشود.
۲ – چه اشخاصی موظف به ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند ؟
اظهارنامه مالیاتی ابزار قانونی تعیین درآمد و مالیات مودیان است و بر اساس قانون، اشخاص زیر ملزم به تهیه و ارسال آن هستند:
-
اشخاص حقیقی دارای درآمد مشمول مالیات
-
اشخاص حقوقی اعم از شرکتها و مؤسسات
-
صاحبان مشاغل (اعم از تولیدکنندگان، خدماتدهندگان و بازرگانان)
-
مؤدیان سایر شاخههای مالیاتی مانند مالیات بر درآمد اجاره، مالیات بر ارزش افزوده و …
در حالت کلی، هر فرد یا تجارتی که درآمد قابل تشخیص داشته باشد موظف است اظهارنامه مربوط به درآمد خود را ارائه کند.
مهم ترین اظهارنامه های مالیاتی عبارتند از :
الف ) اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
ب ) اظهارنامه مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل
ج ) اظهارنامه مالیات بر درآمد اجاره
د ) اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی
ر ) اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
و . . .
کلیه اظهارنامه های مالیاتی به موجب قانون مالیات های مستقیم، قانون مالیات بر ارزش افزوده و یا سایر قوانین مالیاتی باید در موعد های زمانی تعیین شده تهیه و ارسال گردد.

۳ – معرفی صاحبان مشاغل گروه اول
مالیات صاحبان مشاغل بر اساس گروهبندی مشاغل تعیین میشود که به سه دسته تقسیم میشوند:
-
صاحبان مشاغل گروه اول
-
صاحبان مشاغل گروه دوم
-
صاحبان مشاغل گروه سوم
📌 صاحبان مشاغل گروه اول
صاحبان مشاغل گروه اول شامل موارد زیر هستند و معمولاً اظهارنامه آنان پیچیدگی بیشتری دارد (شامل جدول ترازنامه و سود و زیان):
الف) بر اساس نوع فعالیت
-
واردکنندگان و صادرکنندگان کالا
-
صاحبان کارخانهها و واحدهای تولیدی
-
صاحبان معادن دارای پروانه بهرهبرداری
-
صاحبان هتلهای سه ستاره و بالاتر
-
صاحبان بیمارستانها، درمانگاهها و کلینیکها
-
صرافیها
-
فروشگاههای زنجیرهای
-
مشاغل خدماتی تخصصی مانند حسابرسی، حسابداری، خدمات مدیریتی و انفورماتیک
-
مشاغل حملونقل (زمینی، هوایی، دریایی و باربری)
ب) بر اساس حجم فعالیت
سایر مشاغل اگر:
-
درآمد ابرازی دو سال گذشته بیش از ۱۵ میلیارد تومان باشد
-
یا درآمد خدماتی بیشتر از ۷.۵ میلیارد تومان باشد
جزو گروه اول محسوب میشوند.
تفاوت اظهارنامه این گروه با گروههای دیگر در این است که جدول ترازنامه و سود و زیان باید تکمیل شود، در حالی که در گروه دوم و سوم این بخشها وجود ندارند.
برای بررسی دقیقتر گروهبندی و تکالیف هر گروه میتوانید از مقاله گروهبندی مشاغل و تکالیف مالیاتی استفاده کنید.
۴ – معافیت مالیاتی صاحبان مشاغل

صاحبان مشاغل میتوانند بخشی از درآمد خود را معاف از مالیات کنند که این معافیت بر اساس ماده ۱۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم تعیین میشود و سالانه با قانون بودجه کشور بهروزرسانی میشود.
📌 میزان معافیت:
-
سال ۱۴۰۱: معادل ۳۹۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال
-
سال ۱۴۰۲: معادل ۴۷۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
مشروط است به:
-
ارسال اظهارنامه مالیاتی
-
ارائه اسناد و مدارک فعالیت اقتصادی
-
برای گروه اول، ارائه دفاتر قانونی
معافیت از سود خالص کسر میشود.
۵ – مهلت ارسال اظهارنامه مالیات صاحبان مشاغل
طبق ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم:
اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل تا پایان خرداد ماه سال بعد باید ارسال و مالیات متعلق نیز پرداخت شود.
به عبارت دیگر:
-
برای سال عملکرد ۱۴۰۱ → مهلت تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۲
-
در صورت تمدید رسمی توسط سازمان امور مالیاتی، مهلت جدید اعلام میشود.
برای آموزش کامل ارسال اظهارنامه در سامانه، مقاله راهنمای ارسال اظهارنامه مالیاتی در my.tax.gov.ir را مطالعه کنید.
۶ – نحوه ارسال اظهارنامه مالیات صاحبان مشاغل
روش اول: سامانه ملی خدمات مالیاتی
برای ارسال اظهارنامه الکترونیکی:
-
وارد سامانه my.tax.gov.ir شوید.
-
فرم اظهارنامه را انتخاب کنید.
-
اطلاعات درآمد، هزینه، ترازنامه و سود و زیان را وارد کنید.
-
فایلها و اسناد پشتیبان را بارگذاری کنید.
-
ارسال را تأیید کنید و رسید دریافت نمایید.
استفاده از سامانه الکترونیکی باعث کاهش خطا، تسریع در پردازش و جلوگیری از جریمه میشود.
روش دوم: پست
اگر به هر دلیلی اینترنتی ارسال نمیکنید، میتوانید اظهارنامه چاپی را با پست به سازمان مالیاتی ارسال نمایید؛ اما توصیه اکید قانونی، ارسال الکترونیکی است.
۷ – جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی

عدم ارسال اظهارنامه به موقع مشمول جرایم سنگین است:
| نوع جریمه | میزان |
|---|---|
| عدم تسلیم اظهارنامه در موعد | ۳۰٪ مالیات متعلقه |
| عدم تسلیم ترازنامه و سود و زیان (گروه اول) | ۲۰٪ مالیات متعلقه |
| عدم پرداخت مالیات در مهلت قانونی | ۲.۵٪ مالیات به ازای هر ماه تاخیر |
همچنین:
-
در صورت عدم تسلیم در ۳ سال متوالی، این اقدام از مصادیق جرم مالیاتی محسوب و مطابق قانون مجازات اسلامی قابل پیگیری است.
-
عدم ارسال اظهارنامه منجر به لغو معافیتها و مشوقها میشود.
بررسی انواع معافیت های مالیاتی، شرایط مشمولیت و نحوه بهره مندی - آموزشی
۸ – فرم تبصره ماده ۱۰۰
تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم به برخی صاحبان مشاغل اجازه میدهد بدون ارسال اظهارنامه، با ارسال فرم تک صفحهای مالیات پیشنهادی سازمان مالیاتی را قبول کنند و پرداخت نمایند.
شرایط استفاده:
-
درآمد کمتر از سقف تعیینشده در قانون بودجه
-
سال ۱۴۰۱: سقف 67,200,000,000 ریال
-
سایر شرایط اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی
این روش برای برخی کسبه سادگی و تسریع در تکلیف مالیاتی فراهم میکند.
اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل یکی از مهمترین تکالیف مالیاتی است که باید:
✔ در مهلت قانونی ارسال شود
✔ اطلاعات دقیق و مستند داشته باشد
✔ جرایم عدمارسال و تأخیر جدی گرفته شود
استفاده از ابزارهای الکترونیکی مثل ارسال اظهارنامه در سامانه ملی خدمات مالیاتی، و یا پشتیبانی نرمافزارهایی مثل سامانه لیموتکس میتواند خطاهای رایج را کاهش داده و فرآیند را آسانتر کند.
آموزش سامانه مودیان مالیاتی
