مالیات مقطوع، نرخ و روش محاسبه آن در ایران

مالیات مقطوع یکی از ساده‌ترین روش‌های محاسبه مالیات در نظام مالیاتی ایران است که بیشتر برای صاحبان مشاغل خرد و کسب‌وکارهایی با درآمد محدود به کار می‌رود. در این روش، مأخذ مالیات به‌صورت درصد ثابت از فروش یا درآمد تعیین می‌شود و نیازی به ارائه اظهارنامه دقیق یا مستندات پیچیده حسابداری نیست.

در این مطلب از لیمـوتِکس به‌طور جامع نحوه محاسبه، نرخ‌های مالیات مقطوع، گروه‌های مشمول و تفاوت آن با مالیات علی‌الرأس را بررسی می‌کنیم تا بتوانید مالیات خود را دقیق‌تر و آسان‌تر محاسبه کنید.

مالیات یک هزینه اجباری است که دولت از افراد و شرکت‌ها دریافت می‌کند. هدف از این مالیات تأمین هزینه‌های عمومی و خدمات دولتی است. اگر فرد یا شرکتی مالیات را پرداخت نکند یا از پرداخت آن خودداری کند، ممکن است با مجازات‌های قانونی مواجه شود.

در ایران، انواع مختلف مالیات وجود دارد. این مالیات‌ها شامل موارد زیر است :

مالیات بر درآمد، مشاهده مقاله مالیات بر درآمد چیست؟ نحوه محاسبه و نکات مهم - آموزشی

مالیات بر دارایی : مشاهده مقاله مالیات بر دارایی چیست و چگونه محاسبه می شود؟ - آموزشی

و مالیات بر ارزش افزوده : مشاهده مقاله مالیات بر ارزش افزوده چیست و چگونه محسابه می شود؟ - آموزشی

بیشتر بخوانید : مالیات تکلیفی  + نکات، نحوه پرداخت و جریمه ها

هدف همه این مالیات‌ها تأمین درآمد دولت از افراد و شرکت‌ها است. همچنین، مالیات مقطوع و نرخ مقطوع مالیات به‌عنوان قوانین مالیاتی برای برخی افراد و شرکت‌ها توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود. طبق قوانین مالیاتی، افراد و مشاغل مربوطه باید به پرداخت این مالیات‌ها اقدام کنند. در این مقاله، به بررسی مالیات مقطوع، نحوه محاسبه آن، مشاغل و درآمدهای مشمول این مالیات و روش‌های پرداخت آن خواهیم پرداخت.

نحوه محاسبه و پرداخت مالیات مقطوع بر اساس ماده 100 قانون مالیات های مستقیم است.

تعریف مالیات مقطوع

مالیات مقطوع یک نوع مالیات است که در آن سازمان امور مالیاتی به سود و زیان افراد و شرکت‌ها توجه نمی‌کند. در این نظام، مالیات به‌طور مستقیم از فروش و درآمد فرد یا شرکت دریافت می‌شود. برای مثال، اگر شخصی مالیات ملک خریداری شده‌اش را بپردازد، سال بعد که قیمت ملک بالا برود، دیگر نیازی به پرداخت مالیات برای سودی که از افزایش قیمت به‌دست آمده، ندارد. از انواع مهم مالیات مقطوع می‌توان به :

مالیات نقل و انتقال املاک،

سرقفلی و

فروش سهام اشاره کرد.

نکته 1 : این مالیات نوع علی الحساب نیست، بنابراین پس از پرداخت مالیات مقطوع، هیچ مالیات دیگری از فرد دریافت نمی‌شود

نکته 2 : صاحبان مشاغل گروه دوم که از پایانه فروشگاهی بهره‌برداری می‌کنند، اگر دستگاه کارتخوان را در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت کرده باشند، مشمول مالیات مقطوع هستند و باید برای پرداخت آن اقدام کنند. پایانه فروشگاه به دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی اشاره دارد.

مشمولین مالیات مقطوه چه اشخاص و کسب و کارهایی هستند؟

در این بخش به بررسی درآمدهایی می‌پردازیم که مشمول مالیات مقطوع هستند. به طور کلی، چهار گروه از درآمدها تحت این مالیات قرار می‌گیرند که به شرح زیر هستند:

• درآمد ناشی از خرید و فروش املاک و سهام

• سود حاصل از فروش و درآمد شرکت‌هایی که تمام درآمدشان معاف از مالیات است، به جز شرکت‌های تولیدی و معدنی،

• هر گونه سود معاف از مالیات که به عنوان هزینه غیرقابل قبول محسوب می‌شود.

• 25 درصد از درآمد اجاره املاک بدون احتساب هزینه استهلاک

• سودهای ناشی از معافیت مالیاتی در ماده‌های 132، 142 و 81 قانون مالیات‌های مستقیم و برنامه‌های دوم و سوم توسعه

مشاغل معاف از مالیات مقطوع

این مشاغل شامل موارد زیر می‌شوند:

1 - صاحبان مشاغل در سال اول فعالیت:

این افراد در سال اول فعالیت خود نیازی به ارائه اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات مقطوع ندارند.

2 - شرکت‌هایی که محل فعالیتشان تغییر کرده است:

اگر مکانی که شرکت‌ها فعالیت می‌کنند تغییر کند، مالیات مقطوع برای آن محل جدید اعمال نمی‌شود و باید دوباره در سازمان امور مالیاتی ثبت‌نام کنند.

3 - مؤدیانی که اظهارنامه مالیاتی ارائه نمی‌دهند:

اگر مودیان اظهارنامه مالیاتی خود را به موقع تحویل ندهند یا پس از تحویل، به تعهدات قانونی عمل نکنند، مشمول مالیات مقطوع نخواهند بود و با آن‌ها طبق قوانین برخورد می‌شود.

4 - افرادی که سکه می‌خرند:

خریداران سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از سال 1398 به بعد معاف از پرداخت مالیات مقطوع هستند و باید به تعهدات قانونی خود عمل کنند.

5 - صاحبان مشاغلی که از پایانه‌های فروشگاهی استفاده نمی‌کنند:

پزشکان، پیراپزشکان، داروسازان و دامپزشکان که از کارتخوان‌های بانکی استفاده نمی‌کنند، مشمول مالیات مقطوع نمی‌شوند و باید اظهارنامه مالیاتی خود را به موقع به سازمان مالیاتی ارسال کنند.

نحوه محاسبه مالیات مقطوع

برای محاسبه مالیات مقطوع مشاغل، ابتدا به ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم باید توجه کرد. این ماده بیان می‌کند که مودیان موضوع ماده 96 این قانون و همچنین آن دسته از صاحبان مشاغلی که بدون نیاز به نگهداری دفاتر قانونی، این دفاتر را نگه‌داری می‌کنند، موظف‌اند اظهارنامه مالیاتی فعالیت‌های خود را تنظیم کنند. این اظهارنامه باید برای هر واحد شغلی و هر محل به صورت جداگانه تهیه شود. فرم این اظهارنامه توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی آماده خواهد شد. سپس، این افراد باید اظهارنامه را تا پایان تیرماه سال بعد به اداره مالیاتی محل کار خود تسلیم کرده و مالیات مربوطه را به نرخ تعیین شده در ماده 131 این قانون پرداخت کنند.

بررسی تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم

تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها برای حمایت از کسب و کارهای کوچک است که خدمات خود را به مصرف‌کنندگان نهایی ارائه می‌دهند. بر اساس این قانون، برخی کسب و کارهای خاص می‌توانند از تسهیلاتی بهره‌مند شوند. این تسهیلات شامل پرداخت مالیات به شکل مقطوع بدون نیاز به ارسال اظهارنامه مالیاتی و ارائه مستندات قانونی است.

سازمان مالیاتی هر ساله برای کمک به اشتغال و رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط، تسهیلاتی در زمینه مالیات بر عملکرد ارائه می‌دهد. اگر درآمد فروش یا خدمات این مشاغل در یک سال مالیاتی از حد مشخصی کمتر باشد، صاحبان آن‌ها از بخشی از وظایف مالیاتی معاف خواهند شد. همچنین، مالیات این گروه به صورت مقطوع محاسبه می‌شود.

حد نصاب بهره مندی

بر اساس تبصره ماده 100، در سال 1403، حدنصاب درآمد برای بهره‌مندی از تسهیلات این تبصره مشخص شده است. طبق قانون بودجه، سقف معافیت‌ها برای عملکرد سال 1402 برابر با "صد و پنجاه برابر" معافیت ماده 84 قانون مالیات بر درآمد حقوق در نظر گرفته شده است.

مبلغ معافیت مالیات بر درآمد حقوق در سال 1402 به 120,000,000 تومان (1,200,000,000 ریال) رسید. بنابراین، حدنصاب درآمد فروش برای استفاده از تسهیلات تبصره ماده 100 در سال 1402 برابر با 18,000,000,000 تومان (180 میلیارد ریال) است.

نکته 3 - بر اساس تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم اگر در طول یک سال درآمد صاحبان مشاغل کمتر از 100 برابر سقف معافیت مالیاتی در سال 1402 باشد یعنی اشخاصی که درآمدشان در سال 1402 به حداکثر 120 هزار ریال می رسد، دیگر لازم نیست که به سازمان امور مالیاتی اظهارنامه ارسال کنند و از انجام این تکلیف معاف و در نهایت کد مالیاتی این گونه از مشاغل به‌صورت مقطوع تعیین می شود.

مثال اول : محاسبه نرخ مقطوع مالیات فروش سهام

محاسبه نرخ مقطوع مالیات فروش سهام بر اساس ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم انجام می‌شود. فروش سهام مشمول مالیات مقطوع است. نرخ مالیات برای شرکت‌های بورسی 0.5 درصد و برای شرکت‌های غیر بورسی 4 درصد تعیین شده است. در این محاسبه، سود و زیان شرکت‌ها در نظر نمی‌گیرد و نرخ مالیات تنها بر اساس مبلغ فروش تعیین می‌شود. بنابراین، اگر شخصی سهام شرکتی را با زیان بفروشد، مالیات مقطوعی برای او محاسبه می‌شود که به ضرر او توجهی ندارد..

مثال دوم : محاسبه نرخ مقطوع مالیات نقل و انتقال املاک

برای محاسبه نرخ مقطوع مالیات نقل و انتقال املاک، ماده 59 قانون مالیات‌های مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. نرخ مالیات برای املاک مسکونی و تجاری بدون سرقفلی 5 درصد و برای املاک دارای سرقفلی 2 درصد از ارزش معاملاتی است. این محاسبه بدون در نظر گرفتن سود و زیان انجام می‌شود. به عنوان مثال، اگر شخصی ملکی را بدون سرقفلی به قیمت 3 میلیارد تومان خریداری کند و با زیان بفروشد، همچنان مالیاتی معادل 150 میلیون تومان برای او محاسبه می‌شود. در محاسبه مالیات، ارزش معاملاتی و قیمت روز ملک اهمیت بالایی دارد. قیمت روز را آژانس‌ها و بنگاه‌های املاک براساس تعرفه‌های قانونی تعیین می‌کنند، اما ارزش معاملاتی برابر با 2 درصد از ارزش فعلی ملک است و هر ساله 2 درصد به آن اضافه می‌شود. نکته مهم این است که پرداخت مالیات مربوط به نقل و انتقال املاک بر عهده فروشنده است و نیازی به تسلیم اظهارنامه مالیاتی ندارد.

مراحل پرداخت مالیات مقطوع

برای پرداخت مالیات مقطوع،

1 - ابتدا به وب‌سایت سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس tax.gov.ir مراجعه کنید. اگر مشمول این مالیات هستید، مراحل زیر را دنبال کنید:

2 - در صفحه اصلی وب‌سایت، بر روی گزینه "ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیکی" کلیک کنید تا به صفحه my.tax.gov.ir بروید.

3 - در این صفحه، فرم "ورود به درگاه ملی" را خواهید دید. اگر اولین بار است که وارد می‌شوید و رمز عبور ندارید، از تب "دریافت اطلاعات کاربری" استفاده کنید. کد ملی، تاریخ تولد، شماره همراه و کد امنیتی خود را وارد کنید تا کلمه عبور دریافت کنید. حتماً شماره همراه شما باید با کد ملی‌تان مطابقت داشته باشد.

4 - سپس به تب "ورود به درگاه ملی" برگردید و اطلاعات ورود را وارد کنید.

5 - پس از ورود به سامانه، در منوی سمت راست، گزینه "پرداخت قبض‌های مالیات" را انتخاب کنید.

6 - در این صفحه، لیست مالیات‌های مقطوع خود را مشاهده خواهید کرد. • در نهایت، با کلیک بر روی "پرداخت آنلاین"، می‌توانید مالیات خود را بر اساس نرخ مقطوع پرداخت کنید.

نکته 4 :  اگر می‌خواهید از طرح‌های تشویقی یا بخشودگی جرائم استفاده کنید، باید فرم مربوط به تبصره 100 را در زمان مشخص شده توسط سازمان مالیاتی تکمیل و ارسال کنید.

فرم درخواست استفاده از تبصره ماده 100

آموزش کامل تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم و ثبت آن در سامانه مؤدیان

سازمان مالیاتی با توجه به اطلاعات و سوابق موجود در پایگاه اطلاعاتی سازمان، مالیات مقطوع مشمولین بند الف این دستورالعمل را تعیین و مراتب را طی فرمی در درگاه خدمات الکترونیکی  my.tax.gov.ir بارگذاری می‌نماید.

نکته 5 : اگر افراد حقیقی که از تبصره 100 استفاده می‌کنند، اظهارنامه خود را به موقع ارسال کنند اما فرم تبصره ماده 100 را تا پایان خرداد ماه 1403 پر نکنند، نمی‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. در این صورت، مالیات این افراد بر اساس نرخ ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه و مطالبه می‌شود.

پرداخت قسطی مالیات مقطوع

طبق دستورالعمل موجود در تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم، مودیانی که نمی‌توانند مالیات خود را بر اساس نرخ مشخص شده بپردازند، می‌توانند مالیات خود را در 4 قسط به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. همچنین، در بخشنامه جدید این سازمان، برخی مشاغل می‌توانند تعداد اقساط خود را تا 6 قسط افزایش دهند. در صورت تاخیر در پرداخت اقساط، جریمه‌ای طبق ماده 190 قانون مالیات‌های مستقیم به مودیان تعلق می‌گیرد. این روش پرداخت به منظور تسهیل پرداخت مالیات و رعایت عدالت با توجه به شرایط اقتصادی کشور طراحی شده است و بخشی از طرح‌های سازمان مالیات برای بهبود فرهنگ مالیاتی در جامعه است.

جمع بندی

در این مقاله از نرم افزار واسط مودیان لیموتکس به بررسی تعریف مالیات مقطوع و نکات و حزییات آن در قوانین مالیاتی ایران پرداختیم و همچنین نحوه محاسبه و نرخ آن و شرایط و مراحل پرداخت را نیز بررسی کردیم. ممنون که تا پایان این مقاله همراه ما بودید.